Câu khiến lớp 4 - Kiến thức trọng tâm và bài tập thực hành

Trong bộ môn Tiếng Việt lớp 4, học sinh sẽ được học về các loại câu, trong đó có câu khiến. Việc nắm vững ngữ pháp về câu khiến lớp 4 sẽ giúp học sinh biết sử dụng câu đa dạng hơn trong tập làm văn.

BingGo Leaders đã tổng hợp những kiến thức quan trọng cần nhớ về câu khiến trong bài viết dưới đây.

1. Câu khiến lớp 4 là gì?

Khái niệm: Câu khiến hay còn gọi là câu cầu khiến, câu mệnh lệnh là loại câu dùng để nêu yêu cầu, đề nghị, mong muốn,... của người nói, người viết với người khác. Khi viết, cuối câu khiến thường có dấu chấm than.

Trong tập làm văn, học sinh áp dụng câu khiến khi muốn thể hiện ý yêu cầu, đề nghị, khuyên nhủ,... Đôi khi, câu khiến chỉ đơn là giản là một từ miêu tả hành động, không chủ ngữ vị ngữ.

Ví dụ:

Mở cửa!
Xếp hàng!
Nhìn thẳng!

Những câu khiến có đủ chủ ngữ vị ngữ, thường bắt gặp trong văn bản và đời sống hàng ngày.

Ví dụ:

Lần sau, khi đi đứng phải chú ý nhé!
Con đi ra cửa hàng, mua cho mẹ một cân đường

Hạn chế sử dụng câu khiến trong các văn bản cần sự trang trọng như đơn xin nghỉ học, biên bản sinh hoạt lớp,... Đối với những bài tập làm văn, hạn chế sử dụng câu khiến không chủ ngữ vị ngữ quá nhiều vì nó sẽ mang đến cho người đọc cảm giác bị ra lệnh, cụt lủng.

2. Đặc điểm của câu khiến

Việc hiểu rõ đặc điểm của câu khiến lớp 4 sẽ giúp học sinh dễ dàng phân biệt các loại câu, từ đó sử dụng đúng cách hơn. Nhìn chung, câu khiến có những đặc điểm sau:

Ngữ điệu cầu khiến thường đến từ việc sử dụng động từ hoặc cụm động từ có sắc thái nhấn mạnh, những từ ngữ mang tính ra lệnh hay yêu cầu như: đi, nhé,...
Có từ ngữ cầu khiến như: hãy, ngay, đừng, thôi,...
Câu cầu khiến thường kết thúc bằng dấu chấm than để nhấn mạnh: xếp hàng ngay ngắn!, trật tự!

Học sinh lớp 4 sẽ thường gặp những dạng bài tập như: “Xác định câu cầu khiến trong các câu sau”, “Đặt câu cầu khiến”,... Khi gặp những dạng bài này, các em nên dựa vào những đặc điểm được liệt kê ở trên để đặt câu cho chính xác.

3. Chức năng của câu khiến

Câu khiến được sử dụng nhiều trong tập làm văn lẫn cuộc sống hàng ngày, với những chức năng chính sau đây:

Câu cầu khiến với chức năng ra lệnh. Ví dụ: Cả lớp xếp hàng!
Câu cầu khiến với chức năng khuyên nhủ. Ví dụ: Hãy đi ngủ đúng giờ.
Câu cầu khiến với chức năng đề nghị. Ví dụ: Chúng mình đi chơi đi

Trong một số trường hợp, với mục đích nhấn mạnh sắc thái hành động, câu cầu khiến sẽ được tối giản chủ ngữ. Ví dụ: Nhanh lên, ăn đi, ngủ đi,...

Để đặt câu cầu khiến, ta sẽ tuân thủ những quy tắc sau:

Thêm từ “hãy” hoặc “đừng”, “nên”, “phải”,... vào trước động từ chính trong câu. Ví dụ: Đừng thức khuya, hãy ngủ sớm, phải học bài,...
Thêm từ “lên”, “đi”, “thôi”, “nào”,... vào cuối câu. Ví dụ: Học bài đi, nhanh lên,...
Ngoài ta, đối với những câu cầu khiến muốn thể hiện sắc thái mong cầu, ta có thể thêm từ “đề nghị”, “xin”, “mong”,... vào đầu câu. Ví dụ: Đề nghị anh tấp xe vào lề, xin cậu đấy giúp tớ đi mà,...

4. Bài tập minh họa cho câu khiến lớp 4

Để giúp học sinh nắm vững kiến thức về câu khiến lớp 4, BingGo Leaders đã tổng hợp những bài tập minh họa sau đây. Phụ huynh nhớ khuyến khích bé luyện tập càng nhiều càng tốt nhé!

Bài tập 1: Trong các câu sau, câu nào là câu khiến? Khoanh tròn vào đáp án đúng

Trời lạnh quá!
Hôm nay, trời rất lạnh.
Con mặc thêm áo bông kẻo trời lạnh cảm người!
Trời có lạnh lắm không?

Giải:

Trời lạnh quá! - Đây là câu cảm, bày tỏ cảm xúc trước việc trời đang rất lạnh
Hôm nay, trời rất lạnh - Đây là câu trần thuật, thông báo sự việc rằng hôm nay trời rất lạnh
Con mặc thêm áo bông kẻo trời lạnh cảm người! - Đây là câu cầu khiến với chức năng là đưa ra yêu cầu là nên mặc áo bông vào để người khỏi bị cảm lạnh
Trời có lạnh lắm không? - Đây là câu hỏi, hỏi về tình hình thời tiết

Vậy nên đáp án đúng sẽ là câu C “Con mặc thêm áo bông kẻo trời lạnh cảm người!”

Bài tập 2: Chuyển câu kể “Lan đi học” thành câu khiến?

Giải: Vận dụng kiến thức cách đặt câu cầu khiến, ta sẽ chuyển câu kể trên thành: Lan nên đi học, Lan đi học đi nào, Lan phải đi học. Ở đây ta thêm từ cầu khiến “nên”, “đi”, “phải” vào câu.

Bài tập 3: Hãy điền từ còn thiếu vào chỗ trống để hoàn thành các câu khiến sau:

Xin, hãy, đi

Bạn ___ học hành thật siêng năng!
Con ăn sáng nhanh ___ kẻo trễ!
___ em đừng làm mẹ buồn!

Giải: Ta sẽ hoàn thành các câu trên thành:

Bạn hãy học hành thật siêng năng!
Con ăn sáng nhanh đi kẻo muộn!
Xin em đừng làm mẹ buồn!

Bài tập 4: Tìm câu khiến trong đoạn văn sau:

1. Con rùa vàng không sợ người, nhô thêm nữa, tiến sát về phía thuyền vua.

Nó đứng nổi trên mặt nước và nói:

- "Xin nhà vua hoàn gươm lại cho Long Vương!"

2. Ông lão nghe xong, bảo rằng:

- Con đi chặt cho đủ một trăm đốt tre, mang về đây cho ta.

3. Cuối cùng, nàng quay lại bảo thị nữ:

- Hãy gọi người hàng hành vào cho ta!

4. Một anh chiến sĩ đến nâng con cá lên hai bàn tay nói nựng:

"Có đau không, chú mình?

Lần sau khi nhảy múa phải chú ý nhé!

Đừng có nhảy lên boong tàu!

Giải: Các câu cầu khiến là:

1. " Xin nhà vua hoàn gươm lại cho Long Vương!"

2. Con đi chặt cho đủ một trăm đốt tre, mang về cho ta.

3. Hãy gọi người hàng hành vào cho ta!

4. Lần sau khi nhảy múa phải chú ý nhé! Đừng có nhảy lên boong tàu!

Bên cạnh đó, học sinh nên thuộc lòng khái niệm, chức năng và đặc điểm của câu khiến lớp 4 để có thể làm tốt dạng bài trắc nghiệm “khoanh tròn vào những câu thể hiện khái niệm đúng/ chức năng/ đặc điểm của câu khiến”.

Tập ứng dụng câu khiến vào những bài tập làm văn cũng là cách giúp học sinh nắm vững kiến thức và sử dụng thành thạo loại câu này.

*Phụ huynh khuyến khích bé luyện tập nhiều hơn*

5. Tổng kết

Trên đây là tổng hợp những kiến thức và bài tập minh họa cho câu khiến lớp 4, mong rằng những thông tin trên sẽ giúp học sinh hiểu rõ và vận dụng đúng câu khiến vào bài tập cũng như cuộc sống thường ngày.

Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết, đón chờ những bài tổng hợp kiến thức của BingGo Leaders nhé!