Phong cách học tập được định nghĩa là cách thức tư duy, học hỏi, phân tích và lưu trữ thông tin. Mỗi trẻ sẽ sở hữu một hoặc nhiều phong cách học tập khác nhau.
Xây dựng phong cách học tập hiệu quả đóng vai trò quan trọng trong việc trang bị cho trẻ một hành trang đầy đủ để bước vào đời. Tuy vậy, việc nhận biết phong cách học tập của bé không phải là điều dễ dàng, đòi hỏi nhiều thời gian nghiên cứu tìm hiểu và quan sát từ phía phụ huynh.
Hiểu được tâm lý này, BingGo Leaders xin được gửi đến quý phụ huynh bài viết tổng hợp xúc tích về Bảy Phong Cách Học Tập Phổ Biến Của Trẻ, qua đó giúp phụ huynh định hướng lộ trình phát triển cho bé một cách toàn diện nhất.
Tại sao phong cách học lại quan trọng?
Với vai trò là một người mẹ, một cô giáo, và một nhà nghiên cứu hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, Maureen McKay, tác giả cuốn sách “Optimistic Outcomes: What every parent wants and every child need” nhận định:
Khi cha mẹ được trang bị kiến thức đầy đủ để xác định phong cách học tập của bé, họ không những có thể giúp bé vượt qua rào cản về mặt tư duy, mà còn cải thiện được hiệu quả học tập, phát triển các kỹ năng mềm trong cuộc sống và trang bị những điều kiện cần thiết cho con bước vào đời.
Cũng theo bà Maureen McKay, một khi nhìn ra được phong cách học tập khiến bé thoải mái và tiếp thu hiệu quả, phụ huynh và thầy cô có thể đưa ra những hoạt động và trải nghiệm phù hợp để bé được phát triển tối ưu. Bên cạnh đó, phụ huynh có thể giúp bé vượt qua những khó khăn trong những điều kiện học tập bé không thích hoặc không quen.
Từ lâu, các nhà giáo dục đã nhận định rằng không nên áp dụng rập khuôn một phương pháp giảng dạy cho mọi đứa trẻ. Điển hình trong một lớp học có em sẽ học tốt nhất thông qua phân tích hình ảnh, có em thích sáng tạo khi học, cũng có em thích nghe giảng hay im lặng tư duy.
Theo đó, các nhà nghiên cứu giáo dục đã đưa ra bảy phong cách học tập cơ bản của trẻ em ở những giai đoạn đầu đời, và cách giúp phụ huynh có thể nhìn ra những phong cách học tập này thông qua việc quan sát con em mình.
7 Phong cách học tập phổ biến
Thông qua thị giác (Visual/ Spatial Learners)
Định nghĩa
Các bé sở hữu phong cách học tập thông qua thị giác hay không gian, tiếp thu thông tin tốt nhất khi thông tin đó có thể “nhìn” thấy được, nghĩa là các bé thường có xu hướng chuyển đổi thông tin từ chữ sang hình ảnh trong tư duy.
Bé học tập thông qua thị giác có xu hướng tư duy thông qua tưởng tượng và suy nghĩ dưới dạng hình ảnh. Ví dụ, bé có thể học bằng cách quan sát ngôn ngữ cơ thể của người đối diện, học thông qua việc đọc các mô tả, nhìn mô hình, bảng biểu, hình minh họa. Sau đó bé sẽ chuyển tải những gì mình quan sát thành các phân tích của riêng mình thông qua tư duy.
Nếu học trong môi trường có quá nhiều chuyển động có thể khiến bé mất tập trung và làm gián đoạn tư duy.
Cách nhận biết
Những trẻ học qua phong cách này thường có một số những đặc điểm như sau:
_ Có trí tưởng tượng phong phú, đa dạng.
_ Có thể nắm bắt ý nghĩa ngôn ngữ hình thể, biểu hiện khuôn mặt của người đối diện.
_ Có khả năng đọc bản đồ, biểu đồ, tư duy hình học không gian tốt.
_ Khi viết chính tả, trẻ sẽ có xu hướng hình dung hình dạng chung của chữ cái.
_ Thích xem những tranh ảnh, video đầy màu sắc, flashcard.
_ Khi phụ huynh đưa con vào một không gian mới, bé sẽ dễ nhận biết được những khác biệt nổi bật và thường có xu hướng so sánh với không gian mà bé quen thuộc.
_ Bé thích sắp xếp thông tin và ghi xuống giấy để dễ dàng ghi nhớ thông tin, kiến thức.
_ Bé có khả năng xác định các hình mẫu khác nhau.
_ Bé chỉ có thể tập trung trong môi trường yên tĩnh, dễ bị xao nhãng nếu có tiếng ồn.
_ Bé rất thích vẽ và thường dễ ghi nhớ thông tin theo cách sáng tạo riêng của bé.
Định hướng phát triển cho bé học tập thông qua thị giác
Những bé có xu hướng học tập thông qua thị giác sẽ rất phù hợp với cách học thông qua sơ đồ tư duy (mind map), flashcard. Bé sẽ dễ nhớ bài học hơn nếu highlight/ gạch dưới/ tô màu những thông tin cần ghi nhớ. Nghề nghiệp phù hợp với trẻ sẽ thiên về công tác tổ chức, năng khiếu sáng tạo, nghệ thuật, thợ máy hay công nghệ.
Thông qua thính giác (Auditory/ Musical Learners)
Định nghĩa
Các bé sở hữu phong cách học tập qua thính giác sẽ có xu hướng tiếp thu thông tin tốt hơn qua hoạt động nghe, đàm thoại và trao đổi. Bé sẽ thích nghe giảng hơn là đọc sách và có khả năng ghi nhớ thông tin tốt hơn bằng cách đọc to.
Cách nhận biết
_ Những bé học bằng thích giác sẽ rất thích vừa học vừa nghe nhạc hoặc ngược lại, sẽ rất thích học trong không gian yên tĩnh nơi bé có thể đọc to và nghe được giọng nói của mình.
_ Những bé học thông qua thính giác nếu ưa thích học trong không gian yên tĩnh sẽ rất dễ bị phân tâm bởi tiếng ồn xung quanh.
_ Khi nghe nhạc bé có cảm âm tốt về nhịp điệu nên dễ nhờ bài hát hay động tác để nhún nhảy theo.
_ Bé thích nghe nhạc, xem video clip về âm nhạc và hội thoại.
_ Bé thích chơi nhạc cụ.
_ Bé thích nghe giảng, nghe các bài thuyết trình, nói chuyện và giao tiếp với bạn bè, ba mẹ, người thân.
_ Bé chỉ nhớ tên nhưng lại khó nhớ khuôn mặt .
_ Bé thể hiện cảm xúc thông qua giọng qua và âm điệu.
Định hướng phát triển cho bé học tập thông qua thính giác
Những bé có xu hướng học tập thông qua thính giác sẽ rất phù hợp với những công cụ học tập như sách nói, video, các bài thuyết trình, thảo luận sinh động. Bé sẽ phát huy tốt nhất khi được đặt trong môi trường giáo dục truyền thống bao gồm giảng bài và học tập theo nhóm. Các em sẽ rất phù hợp để học về âm nhạc và nhạc cụ.
Thông qua lời nói (Verbal/ Linguistic Learners)
Định nghĩa
Học tập thông qua lời nói được xem là phương pháp phổ biến nhất với đại đa số các trẻ em. Bé học thông qua lời nói sẽ dễ dàng tiếp thu từ ngữ và âm thanh. Do đó, các em thường sẽ thích lắng nghe, tự đọc sách, hay viết ghi chú.
Tuy nhiên, những bé học thông qua phương pháp này thường có xu hướng không giỏi hoặc né tránh các môn học đòi hỏi tư duy logic như toán, hoặc tư duy trừu tượng như đồ thị, bảng biểu.
Cách nhận biết
_ Bé có khả năng đọc và viết tốt, nhưng không giỏi về số học và hình học.
_ Bé thích học từ vựng và có khả năng học và ghi nhớ từ tốt.
_ Bé thích các trò chơi như giải ô chữ.
_ Bé có năng khiếu học ngôn ngữ.
Định hướng phát triển cho bé học tập thông qua lời nói
Phần lớn những bé sở hữu phong cách học tập thông qua lời nói thường có năng khiếu về ngôn ngữ. Vì khả năng tư duy về mặt từ vựng và ngữ pháp của các bé sẽ nhạy bén hơn so với các bé sở hữu các phương pháp học tập khác.
Do đó, việc có năng khiếu ngôn ngữ sẽ là một lợi thế rất lớn để bé có thể tiếp xúc với ngoại ngữ từ sớm, đặc biệt là tiếng Anh - ngôn ngữ toàn cầu. Phụ huynh nên hướng cho các bé tiếp xúc với ngôn ngữ thông qua bài hát, phim ảnh. Hoặc phụ huynh có thể cho các em theo học tại các trung tâm Tiếng Anh để giúp các em phát huy tốt nhất khả năng của mình.
Thông qua xúc giác hay vận động (Doing and Moving Learners)
Định nghĩa
Các bé sở hữu phong cách học tập qua xúc giác hay vận động sẽ là những bé yêu thích các hoạt động thực hành, trải nghiệm thực tế, di chuyển và vận động, nơi các bé có thể thoải mái sử dụng đôi bàn tay của mình thay vì ngồi yên và lắng nghe một chỗ.
Cách nhận biết
_ Bé thường không thể ngồi yên ở một chỗ quá lâu. Nếu trong hoàn cảnh bắt buộc, các bé sẽ có xu hướng cầm nắm dụng cụ học tập trên tay và nghịch với chúng trong vô thức.
_ Bé thích hoạt động thực hành, vẽ, lắp ghép, xây dựng mô hình, tiến hành thí nghiệm.
_ Bé sẽ thích chủ động trong việc học, thích xung phong đóng góp ý kiến.
_ Nếu bé hiếu động và luôn tràn đầy năng lượng, rất có thể bé thích tư duy theo phương pháp này.
_ Việc tập trung chú ý trong một thời gian dài tương đối khó với bé.
_ Bé gần như không bao giờ hết năng lượng khi nô đùa.
Định hướng phát triển cho bé học tập thông qua xúc giác hay vận động
Những bé có xu hướng học tập thông qua vận động thường cảm thấy các lớp học truyền thống: nghe và chép khá nhàm chán. Do đó phụ huynh nên tìm kiếm các giải phải học tập theo hướng vận động, vừa dạy vừa chơi, hoặc đan xen các hoạt động cho các bé. Bé sẽ dễ nhớ bài hơn nếu đọc to bài học và rà theo từ bằng ngón tay.
Bé sẽ phát triển tốt nhất nếu được định hướng theo các lĩnh vực như xây dựng, khoa học, thể chất, chế tác, biểu diễn, nấu nướng, v.v. Qua đó phụ huynh nên trang bị cho bé các bộ công cụ học tập phù hợp với lĩnh vực mà các em yêu thích, ví dụ như dụng cụ để nấu ăn.
Thông qua tư duy logic (Logical/ Mathematical Learners)
Định nghĩa
Những bé sở hữu phong cách học tập thông qua tư duy logic bao gồm khả năng học thông qua thị giác, khả năng tư duy, suy luận vấn đề theo một cách chặt chẽ. Bé thích tư duy và liên hệ theo hệ thống, theo trật tự hoặc theo chuỗi sự kiện.
Ví dụ như khi bị đau tay do chơi đùa bất cẩn, bé sẽ có xu hướng suy nghĩ lý do vì sao bé lại bị té, trước đó bé đã làm gì dẫn đến nguyên nhân đấy và kết luận bé rút ra từ hành động trên.
Cách nhận biết
_ Bé thường gặp khó khăn trong việc sáng tạo và lên ý tưởng.
_ Bé tò mò với thế giới xung quanh, thích tự tìm tòi và khám phá.
_ Bé cho thấy sự thích thú khi chơi giải đố, trò chơi mang tính logic, hay trò chơi dựa trên chiến lược.
_ Bé chậm tham gia vào các hoạt động thể chất.
_ Bé tỏ ra thích thú với các môn học như toán và khoa học
_ Bé ít thích xem hoạt hình nhưng lại hứng thú với các chương trình về giải thích hiện tượng, thế giới xung quanh, v.v.
Định hướng phát triển cho bé học tập thông qua tư duy logic
Những bé có xu hướng học tập thông qua tư duy logic rất phù hợp với những lĩnh vực đòi hỏi sự tập trung và tư duy chặt chẽ như lập trình máy tính, khoa học công nghệ, kỹ sư, toán học và khoa học nói chung.
Thông qua tương tác xã hội (Social/ Interpersonal Learners)
Định nghĩa
Các bé sở hữu phong cách học tập thông qua tương tác xã hội thường thể hiện tốt nhất thông qua giao tiếp và thường được đánh giá là hòa đồng với mọi người xung quanh. Bé sẽ phát triển toàn diện khi được tương tác với bạn bè, thầy cô, cha mẹ, người thân xung quanh. Các bé tiếp thu thông tin thông qua học nhóm tốt hơn so với việc tự học – điều mà bé hơi thiếu tự tin.
Cách nhận biết
_ Bé thích ra ngoài chơi và vui vẻ nhất khi được tương tác với nhiều bạn bè xung quanh.
_ Bé có thể cùng một lúc làm nhiều việc hoặc lắng nghe từ nhiều phía.
_ Bé thích tham gia vào các hoạt động tập thể như thi đấu thể thao, biểu diễn văn nghệ theo đội, nhóm, .v.v.
_ Hiệu quả khi học một mình sẽ thấp hơn khi bé được học chung với các bạn khác.
_ Vì thích giao tiếp, bé cũng sẽ dễ nắm bắt tâm lý của người đối diện khi trò chuyện.
_ Khi học tập trong cùng một nhóm, bé rất giỏi trong việc tạo mối liên kết giữa mọi thành viên trong nhóm, do đó thể hiện năng lực lãnh đạo từ khi còn nhỏ.
_ Không ngại hay cảm thấy rụt rè, tự tin thể hiện trước đám đông.
Định hướng phát triển cho bé học tập thông qua tương tác xã hội
Đây được xem là một phương pháp học tập quan trọng giúp hình thành nên những nhà lãnh đạo tài năng trong tương lai – những nhà lãnh đạo không những có khả năng giao tiếp hiệu quả mà còn tạo ra “chất keo” kết nối mọi cá nhân riêng lẻ với nhau.
Một điều quan trọng mà phụ huynh cần lưu ý đó là vì các bé học thông qua tương tác xã hội thường sẽ dành nhiều thời gian của mình để tham gia vào các hoạt động nhóm. Do đó suy nghĩ và tư duy của bé ít nhiều sẽ rất dễ bị ảnh hưởng bởi mọi người xung quanh.
Bên cạnh việc để các bé được tự do phát triển theo hướng này, phụ huynh cũng nên dành nhiều thời gian để trò chuyện và tìm hiểu bạn bè xung quanh bé, đặc biệt là khi bé bước vào độ tuổi thanh thiếu niên.
Thông qua việc tự học (Solitary/ Intrapersonal Learners)
Định nghĩa
Trái với các bé thích học tập thông qua tương tác với mọi người xung quanh, những bé thích tự học thường thích học và làm việc một cách độc lập.
Cách nhận biết
_ Bé thích tự học, tự khám phá, tự làm việc một mình
_ Bé không thích tiếng ồn và dễ bị tiếng ồn làm cho xao nhãng. Do đó bé không thích đến những nơi đông người hoặc đến những nơi quá ồn ào.
_ Bé cũng không thích tham gia vào các hoạt động thể thao tập thể mà thích những môn thể thao cá nhân hơn.
_ Bé không thích được gọi tên trước lớp và cũng ngại bị gọi lên trước lớp, hoặc thể hiện cá nhân trước quá đông người.
_ Bé thích viết nhật ký và thích đặt ra nhiều kế hoạch, mục tiêu.
_ Bé có ý thức tốt về những vấn đề liên quan đến bản thân như vệ sinh cá nhân, v.v.
_ Tính cách độc lập, không thích dựa dẫm vào người khác
_ Bé khó kết bạn, nên thường bé chỉ chơi thân với một vài người bạn và khá dè dặt trong việc mở lòng với mọi người xung quanh.
Định hướng phát triển cho bé học tập thông qua việc tự học
Trên thực tế, khi phải học tập thông qua môi trường trực tuyến tại gia đình, những bé sở hữu phong cách tự học dường như sẽ có lợi thế hơn các bé khác. Nhưng các bé lại rất cần được trau dồi và rèn luyện các kỹ năng giao tiếp xã hội, qua đó giúp bé phát triển các kỹ năng mềm trong cuộc sống và trang bị những điều kiện cần thiết cho bé bước vào đời.
>> Bố mẹ có thể tham khảo thêm 05 cách dạy con tự học.
LỜI KẾT:
Theo tác giả Maureen McKay, có bé sẽ kết hợp rất nhiều phong cách học với nhau, tuy nhiên sẽ chỉ có một phong cách học duy nhất nắm vai trò chủ đạo. Nhận biết và định hình được phong cách học tập chủ đạo, phụ huynh có thể tạo được điều kiện học tập tốt nhất cho bé.
Bên cạnh đó, phụ huynh có thể hiểu thêm về tâm lý của bé, ví dụ có thể hiểu về lý do tại sao bé ít khi có thể ngồi yên một chỗ để học bài, từ đó có những biện pháp khắc phục phù hợp. Một khi hiểu được điểm mạnh và điểm yếu trong phương pháp học tập của bé, phụ huynh có thể chủ động liên hệ và trao đổi với thầy cô giáo nhằm tìm ra phương pháp giảng dạy hiệu quả nhất.
Quá trình trưởng thành cũng có thể ảnh hưởng ít nhiều lên phong cách học tập của bé, tùy thuộc vào thế giới quan và môi trường mà bé lớn lên. Do đó phụ huynh cũng được khuyến khích tạo nhiều trải nghiệm khác nhau để bé có thể rèn luyện được nhiều kỹ năng khác nhau.
Thông qua bài viết này, BingGo Leaders hy vọng đã giúp quý phụ huynh có cái nhìn cụ thể hơn về những phong cách học tập khác nhau của bé, cách nhận biết và hướng đi thích hợp cho từng phương cách học tập. Mong rằng bố mẹ có thể tìm ra phương pháp tư duy chủ đạo, giúp bé phát triển toàn diện nhất có thể.
Và lời sau cùng BingGo Leaders mong muốn gửi tới các bậc phụ huynh, trích từ lời nhà bác học Albert Einstein: “Nếu bạn đánh giá một con cá qua khả năng leo cây thì cả đời con cá sẽ nghĩ rằng mình ngu ngốc”.
Khoá học Kindergarten (Mầm non)
Khoá học Starters (6 - 7 tuổi)
Khoá học Movers (8 - 9 tuổi)
Khoá học Flyers (10 - 13 tuổi)
