09 MẸO THÚC ĐẨY TƯ DUY PHẢN BIỆN CHO BÉ NGAY TẠI NHÀ

Thúc đẩy tư duy phản biện cho bé là mong muốn của phụ huynh khi con học tập và phát triển trong xã hội yêu cầu cao về tư duy cũng như sự nhạy bén. Bố mẹ có thể áp dụng các bài tập phát triển tư duy cho bé ngay tại nhà với những gợi ý dưới đây của BingGo Leaders nhé!

1. Tư duy phản biện có vai trò như thế nào?

Tuy duy phản biện trong tiếng Anh được gọi với khái niệm phổ biến hơn là Critical Thinking. Người có tư duy phản biện khi gặp một vấn đề sẽ phân tích và đánh giá ở nhiều góc độ khác nhau. Tư duy phản biện giúp đưa ra những dẫn chứng, luận điểm logic để chứng minh và làm rõ các luận điểm. 

Tư duy phản biện được các trường Đại học trên thế giới quan tâm và dành hẳn 1 môn học đại cương để rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện (Critical Thinking Skills). Trẻ em được rèn luyện tư duy phản biện từ sớm sẽ có kết quả học tập và rèn luyện tiến bộ hơn. 

1.1, Hoàn thiện tư duy logic

Thúc đẩy tư duy phản biện cho bé giúp củng cố sự hoàn thiện của các nhóm tư duy khác trong đó có Logic. Logic là cách chúng ta xâu chuỗi dữ kiện, luận chứng và chứng cứ để làm rõ một vấn đề. 

Tư duy logic cũng thể hiện ở việc suy luận có hệ thống, có nguyên nhân và kết quả. Hầu hết mọi suy đoán kết luận đều được đưa ra từ những căn cứ và được chứng minh. Tư duy logic giúp nhìn nhận mọi vấn đề một cách chính xác, hạn chế những kết luận cảm tính. 

Cả tư duy logic và tư duy phản biện đều có vai trò quan trọng trong quá trình học tập và phát triển của bé. Con hiểu được đúng sai và không làm việc theo cảm tính. 

1.2, Tích cực học tập để trau dồi bản thân

Để có óc tư duy phản biện và sự nhạy bén với các vấn đề, bé sẽ cần có trải nghiệm và kiến thức. Những kinh nghiệm bé đúc kết được trong cuộc sống là những luận điểm giúp ý kiến của con được chứng minh và làm sách tỏ. 

Kinh nghiệm được hình thành từ các trải nghiệm, kiến thức mà bé học được. Bé có tư duy phản biện nhạy bén sẽ có mong muốn luôn luôn học tập và trau dồi bản thân không ngừng. Động lực học tập ngay từ nhỏ giúp bé luôn đạt được những thành tựu lớn trong học tập. 

Việc học tập thường xuyên diễn ra ở nhiều hoàn cảnh, nhiều lĩnh vực mà bé yêu thích. Con học tập cả trong sách vở lẫn ngoài đời sống. Kiến thức và kỹ năng mềm là thứ luôn có ở những người có tư duy phản biện tốt. 

1.3, Kỹ năng mềm được cải thiện

Trong quá trình phát triển bản thân, rèn luyện tư duy phản biện, các kỹ năng mềm của con sẽ được cải thiện đáng kể, trong đó kỹ năng giao tiếp, kỹ năng phản biện và kỹ năng đánh giá - giải quyết vấn đề có cơ hội phát triển mạnh mẽ nhất. 

Con sẽ cần giao tiếp để đưa ra vấn đề. Sự giao tiếp để truyền đạt ý kiến và giúp cho người khác hiểu quan điểm của mình giúp kỹ năng nói của con phát triển. Khi các vấn đề được đưa ra, con sẽ tìm kiếm các cách thức và lập luận để giải quyết vấn đề đó. 

Hai kỹ năng mềm: giao tiếp và giải quyết vấn đề cũng được xếp hạng quan trọng trong việc thúc đẩy sự thành công của con sau này. 

2. Rèn luyện tư duy phản biện cho bé ngay tại nhà

Ngay bây giờ, bố mẹ có thể giúp thúc đẩy tư duy phản biện cho bé ngay tại nhà với những bài tập, bài học và phương pháp bổ ích, dễ thực hiện sau:

2.1, Đọc sách

Sách là kho tàng tri thức không bao giờ cạn kiện về mọi lĩnh vực. Bố mẹ hãy cho bé đọc sách ngay từ những năm đầu đời để bé làm quen với những con chữ và những câu chuyện thú vị. 

Các loại sách cho bé cũng vô cùng phong phú với nhiều thể loại và nội dung lành mạnh. Các bé có thể tìm hiểu về những nền văn hóa trên thế giới, những con vật bé yêu thích cho tới những địa danh con chưa từng đến bao giờ. 

Kiến thức trong sách giúp con có tri thức và kinh nghiệm. Con được trau dồi khả năng tư duy phản biện và chính kiến thức con đọc được từ sách sẽ là lập luận tốt cho con. Bé chăm chỉ đọc sách cũng sẽ có hiểu biết và kết quả học tập tốt hơn.

>> Xem thêm: Các loại sách cho bé.

2.2 Khuyến khích con đặt câu hỏi

Một vấn đề sẽ không được phát hiện ra nếu như chúng ta không có sự thắc mắc và tò mò về nó. Để thúc đẩy tư duy phản biện cho bé, bố mẹ hãy khuyến khích con đặt ra các câu hỏi. 

Từ các câu hỏi này, bé sẽ có động lực để tìm kiếm các dữ kiện và đáp án cho điều con thắc mắc. Đó là lý do vì sao việc đặt câu hỏi có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong quá trình rèn luyện tư duy phản biện. Khi gặp phải vấn đề, con sẽ nhìn nhận dưới 1 góc độ nhất định. Thế nhưng chỉ cần đặt câu hỏi ngược lại, con sẽ có những góc nhìn và luồng suy nghĩ mới hơn. 

Ví dụ trong câu chuyện rùa và thỏ, thỏ vì ham chơi nên rùa về đích trước. Nhưng nếu con đặt câu hỏi: Nếu như thỏ không ham chơi, kiên trì chạy về đích thì liệu kết quả có khác đi không?

Đặt câu hỏi giúp mở ra những hướng mới trong tư duy phản biện và không ngừng cải thiện khả năng tư duy logic.

2.3, Học tập với sơ đồ hoá

Khi bé đi học, thay vì chỉ học và ghi chép theo cách truyền thống, bố mẹ ở nhà hãy dạy bé cách học theo sơ đồ hoá. Phương pháp học này được đánh giá là khoa học, giúp con nhìn rõ các phần nội dung kiến thức. 

Việc học bằng cách sơ đồ hoá giúp bé tư duy có hệ thống, hiểu được gốc rễ của vấn đề. Nhìn vào sơ đồ, con thấy được mối liên quan của các nhánh nhỏ với vấn đề lớn. Tư duy có hệ thống giúp thúc đẩy tư duy phản biện cho bé. 

Con sẽ biết cách nhìn nhận tổng quan về một vấn đề, hiểu rõ đâu là yếu tố chính đâu là yếu tố phụ. Con biết vấn đề nào cần được ưu tiên trước hay công việc nào cần được hoàn thành trước.

2.4, Dạy con cách phản biện thông minh, không hạ bệ đối phương 

Tư duy phản biện được rèn luyện và thể hiện nhiều nhất thông qua các hoạt động phản biện và thuyết trình. Trong các cuộc phản biện luôn có 2 luồng quan điểm. Các con sẽ tham gia vào 1 trong 2 nhóm quan điểm đó và đưa ra các luận điểm dựa theo trường quan điểm đó. 

Trong quá trình phản biện giữa 2 phe đối lập, sẽ có những quan điểm trái ngược nhau và hai bên đều phải bảo vệ quan điểm của mình đến cùng. Bố mẹ hãy dạy con cách để tham gia phản biện văn minh, tôn trọng đối thủ và giữ cho không khí buổi tranh luận luôn mang tính tích cực. 

Mục tiêu của các buổi phản biện là giúp con rèn luyện tư duy và khả năng thuyết trình. Do đó không quan trọng quan điểm nào thắng mà quan trọng là sự tìm tòi thể hiện góc nhìn của con về vấn đề được đưa ra.

2.5. Tạo điều kiện cho con tham gia các hoạt động ngoài trời

Tham gia các hoạt động ngoài trời là cơ hội giúp bé mở mang kiến thức xã hội và nâng cao thể chất. Hoạt động ngoài trời giúp bé duy trì kết nối đồng đội, tăng cường sự tự tin và óc quan sát. 

Từ các hoạt động ngoài trời, con được thoả sức khám phá và tìm hiểu về môi trường xung quanh bé. Hoạt động ngoài trời giúp con giảm bớt căng thẳng, tạo điều kiện để học tập và có năng lượng tốt cho các hoạt động trí óc khác.

3. 4 bài tập dạy trẻ tư duy phản biện không phải bố mẹ nào cũng biết 

Tư duy phản biện rất cần thiết đối với sự phát triển của con trẻ và được rèn luyện đúng cách. Các bố mẹ hoàn toàn có thể rèn luyện thành công tư duy cho các con với những bài tập siêu đơn giản sau: 

3.1, Trò chơi xếp hình - Dạy trẻ tư duy phản biện, phân tích đa chiều 

Cách chơi của trò chơi xếp hình là người chơi cần phải tìm cách sắp xếp từng mảng, khối hình thành một hình lớn mong muốn. Do đó, khi tham gia trò chơi này, trẻ sẽ cần phải suy nghĩ xem mình nên sắp xếp khối hình nào trước, khối hình nào sau,... 

Trẻ sẽ luôn “động não” để tìm ra cách xếp được hình mong muốn nhanh nhất. Như vậy, phương pháp thúc đẩy tư duy phản biện này sẽ giúp trẻ vừa có được trải nghiệm thực tế khi tự tay xếp hình vừa hình thành khả năng phân tích đa chiều mạnh mẽ. 

Thực tế, trò chơi xếp hình không phải là một trò chơi đơn giản khi nó luôn đòi người chơi phải liên tục tư duy và tìm ra vị trí chính xác của từng mảnh ghép. Chính vì thế mà bên cạnh khả năng phản biện, trẻ còn được phát triển khả năng quan sát, nhìn nhận vấn đề một cách đúng đắn. 

Khi chơi, chúng sẽ không vội vàng đặt mảnh ghép vào ngay. Ngược lại, chúng sẽ tự mình những vị trí trùng khớp với mảnh ghép của mình để có thể hoàn thành tác phẩm nhanh nhất. Nhờ vào đó, con bạn sẽ rất “nhanh tay lẹ mắt”. 

3.2, Trò chơi giải đố - Dạy trẻ tư duy phản biện khoa học 

Có thể thấy, những câu đố luôn rất cần thiết cho quá trình phát triển tư duy của trẻ nhỏ. Nhờ vào đó, trẻ sẽ được phát triển khả năng tư duy logic một cách hiệu quả. 

Khi đối mặt với câu đố, trẻ sẽ phải suy nghĩ ra nhiều phương án khác nhau để tìm ra lời giải chính xác. Điều này đòi hỏi chúng phải vận dụng nhiều kỹ năng, kiến thức học được để “chinh phục” được thử thách. 

Những câu đố sẽ giúp trẻ hình thành hàng loạt giả thuyết cho từng trường hợp nhất định trong đầu. Đặc biệt, chúng còn được phát triển kỹ năng biện hộ, bảo vệ cho đáp án, câu trả lời cho mình. Đây là điều rất cần thiết đối với sự phát triển của trẻ về sau. 

3.3, “Ý tưởng khác?” - Dạy trẻ tư duy phản biện sáng tạo 

Các bố mẹ luôn muốn con mình được phát triển tư duy phản biện một cách toàn diện và hoàn hảo. Chính vì vậy, các bố mẹ luôn khuyến khích tư duy mới lạ và sức sáng tạo của trẻ. 

Bằng cách nào ư? Rất đơn giản. Đó là bạn hãy hỏi chúng về phương án giải quyết khác, những ý tưởng mới lạ. Bạn không nên tập cho trẻ thói quen thỏa mãn với một cách, một phương án duy nhất. Ngược lại, bạn hãy giúp chúng suy nghĩ về tất cả những giải pháp có thể thực hiện. 

Qua đó, trẻ sẽ biết cân đo “nặng - nhẹ”, ưu nhược điểm, mặt lợi, mặt hại của từng ý tưởng cụ thể để tìm ra lựa chọn hoàn hảo nhất. Khả năng sáng tạo của con bạn sẽ được đẩy lên một tầm cao mới nếu bạn thường xuyên hỏi con về những “ý tưởng khác”. 

Nếu con vẫn chưa thể nghĩ ra được ý tưởng mới, bạn đừng quá nôn nóng. Ngược lại hãy cho con một vài gợi ý. Bạn hãy thử đặt ra cho trẻ, “chuyện này sẽ ra sao khi mình áp dụng cách làm này?”. 

Với phương pháp dạy con này, trẻ sẽ được phát triển tư duy phản biện một cách toàn diện và sáng tạo. Trẻ thường xuyên có được những suy nghĩ mới mẻ cũng như luôn ra được nhiều giải pháp có thể cho một vấn đề, sự việc nào đó. 

3.4, “So sánh” - Bài tập rèn luyện tư duy phản biện thông minh cho trẻ 

Bạn hãy rèn luyện cho trẻ cách quan sát và nhìn nhận sự khác biệt giữa các sự vật, hiện tượng bằng phép “so sánh”. Trẻ phải cần tổng hợp rất nhiều thông tin để có thể đưa ra kết luận chính xác. Đây chính là nền tảng tuyệt vời cho tư duy phản biện. 

Từ đó, trẻ nhỏ có thể dễ dàng hình dung được những kết cục, hiện tượng khác nhau của từng vấn đề, từng giải pháp. Qua đó, chúng có thể dễ dàng lựa chọn được những cách làm, phương pháp hay nhất và chứng minh điều này với mọi người. 

Như vậy, trong tương lai, trẻ có thể tự mình đưa ra những giải pháp tối ưu nhất mà không cần người lớn giúp đỡ. Quan sát và so sánh là những “bài tập” rất đơn giản nhưng cũng rất hiệu quả để các bạn nhỏ có thể phát triển tư duy vượt trội. 

4. Lời kết

Thúc đẩy tư duy phản biện cho bé ngay tại nhà không khó và bố mẹ hoàn toàn có thể luyện tập hàng ngày. Bởi tư duy phản biện không chỉ giúp ích cho bé trong học tập và cuộc sống, mà còn là yếu tố quan trọng cho nền tảng thành công của con sau này.